Bệnh TPD trên tôm 

Bệnh TPD “mờ đục hậu ấu trùng” (Translucent post-larva disease) trên tôm thẻ chân trắng đã trở thành cụm từ “nóng” trong giai đoạn hiện nay. Chỉ mới xuất hiện tại Việt Nam trong thời gian ngắn từ cuối năm 2023, bệnh TPD đã được ghi nhận ở rất nhiều các tỉnh nuôi tôm của ĐBSCL như Bạc Liêu, Cà Mau, Trà Vinh,… với tốc độ lây lan nhanh và gây thiệt hại rất lớn về mặt kinh tế. 

Nguyên nhân và Triệu chứng của bệnh TPD trên tôm 

Dấu hiệu lâm sàng của bệnh TPD được ghi nhận như gan tụy và đường tiêu hóa nhợt nhạt hoặc không màu, đường tiêu hóa trống rỗng, khiến cơ thể tôm bị bệnh trở nên trong suốt và mờ đục, tôm yếu dần, tốc độ bơi giảm. Các nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng nguyên nhân do vi khuẩn Vibrio Parahaemolyticus (Vp- JS20200428004-2) – một loài vi khuẩn thuộc giống Vibrio gây ra nhưng có tỷ lệ chết cao nhất trong nhóm khuẩn này từ trước tới nay. 

Tỷ lệ chết của hậu ấu trùng tôm thẻ chân trắng bị nhiễm TPD nồng độ 1,83×107 CFU/mL đạt cao nhất trong số tất cả các nhóm nhiễm bệnh và tỷ lệ chết 100% được quan sát thấy trong 28 giờ sau cảm nhiễm. Tỷ lệ chết 100% ở nhóm 1,83×106 CFU/mL xảy ra sau 40 giờ sau cảm nhiễm. Cuối cùng, tỷ lệ chết 75% ở nhóm 1,83×104 CFU/mL (nồng độ vi khuẩn thấp nhất được sử dụng trong các thử nghiệm cảm nhiễm trong nghiên cứu này) xảy ra ở 48 giờ sau cảm nhiễm. 

Ngược lại, không có tôm chết ở nhóm đối chứng âm trong thời gian thử nghiệm. Trong thử nghiệm cảm nhiễm, nồng độ gây chết 50% (LD50) sau 24 giờ là 9,84×105 CFU/mL, và thời gian gây chết 50% trong các thử nghiệm cảm nhiễm 56 giờ với liều 1,83×107; 1,83×106, 1,83×105 và 1,83×104 CFU/mL lần lượt là 15,7 giờ; 24,6 giờ; 28,9 giờ và 38,6 giờ. 

Tức nồng độ khuẩn lên tới 1.83×10^6 CFU/ml trong 24h, làm tôm chết hàng loạt với tốc độ rất nhanh. 

Hình 1: Dấu hiệu lâm sàng của tôm bị nhiễm TPD  

Bệnh mờ đục hậu ấu trùng chủ yếu ảnh hưởng đến tôm giai đoạn 2 đến 15 ngày tuổi, tỷ lệ mắc bệnh có thể lên tới 60% vào ngày thứ hai sau lần đầu tiên quan sát thấy những cá thể bất thường, và thậm chí lên tới 90–100% trong những trường hợp nặng vào ngày thứ ba. 

Hình 2: Tôm chết bị nhiễm TPD 

Phân tích mô học để hiểu cách tấn công của bệnh TPD 

1. Kiểm tra mô bệnh học của tôm nhiễm bệnh tự nhiên cho thấy hoại tử, cũng như sự bong tróc của các tế bào biểu mô, xảy ra ở ống gan tụy và ruột giữa. 
2. Trong giai đoạn đầu nhiễm bệnh, hoại tử nhẹ của các tế bào biểu mô ở ống gan tụy (Hình a,b), nhưng hoại tử và bong tróc tế bào biểu mô nghiêm trọng ở ruột giữa (Hình d). Hoại tử và bong tróc các tế bào biểu mô trở nên rất nghiêm trọng, và các dấu hiệu điển hình của sự xâm nhập vi khuẩn kể cả trong lòng ống gan tụy và lòng ruột giữa có thể được quan sát thấy trong giai đoạn cấp tính và giai đoạn nhiễm bệnh nặng (Hình c, d, f). 
3. Ở giai đoạn đầu, sự hoại tử và bong tróc của các tế bào biểu mô cũng xuất hiện ở đường tiêu hóa, đoạn ruột giữa. 
4. Khi tình trạng nhiễm vi khuẩn trở nên nghiêm trọng hơn, người ta quan sát thấy hoại tử nặng và bong tróc các tế bào biểu mô ở cả hai ống gan tụy và đường tiêu hóa ở ruột giữa đang ở giai đoạn giữa của nhiễm bệnh. 
5. Tạo hắc tố do nhiễm vi khuẩn thể hiện rõ ràng ở các tế bào biểu mô gan tụy, và triệu chứng melanization tương tự cũng xuất hiện trong các tế bào biểu mô gan tụy của tôm bị nhiễm bệnh tự nhiên. Các dấu hiệu rõ ràng về sự xâm nhập của vi khuẩn cũng xảy ra ở cả hai lòng ống HP và đường tiêu hóa ở giai đoạn nhiễm bệnh nặng. 

Hình 3: Mô học của hậy ấu trùng nhiềm TPD 

Tác động của bệnh TPD 

Bệnh TPD trên tôm có thể gây ra tỷ lệ tử vong cao trong quần thể tôm, dẫn đến giảm năng suất và lợi nhuận cho người nuôi. Bệnh này cũng có thể gây ra tình trạng tôm bị suy yếu, giảm khả năng sinh trưởng và khả năng chống lại các bệnh khác. Điều quan trọng là bệnh TPD hiện chưa có thuốc hay biện pháp đặc trị hiệu quả. 

Kết luận 

Tuy chưa có thuốc hay biện pháp đặc trị hiệu quả nhưng việc hiểu rõ về bệnh TPD trên tôm, từ nguyên nhân, triệu chứng cho đến tác động của nó đối với ngành nuôi tôm, là điều cần thiết để phòng ngừa và điều trị bệnh TPD trên tôm. 

Có thể tham khảo các sản phẩm từ Thức ăn, con giống, chế phẩm sinh học và mô hình tuần hoàn nước của Tập đoàn GrowMax để áp dụng vào quy trình nuôi giúp phòng ngừa và điều trị TPD một cách hiệu quả. 

 

Trích dẫn nguồn từ Tạp chí Người nuôi tôm